De Amsterdamse grachten zijn veelbezongen en geroemd. De grachtengordel staat tegenwoordig zelfs op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Wij, Amsterdammers, fietsen er dagelijks overheen, maar heb je wel eens stilgestaan bij de geschiedenis van dit schilderachtige stukje Amsterdam?
De Amsterdamse grachten
Het verhaal over het ontstaan van de Amsterdamse grachten dateert uit de Middeleeuwen. Vóór die tijd stond het gebied dat we nu als Amsterdam kennen nog onder water. Rond het jaar 1000 werd dit stuk land drooggelegd en kleine gemeenschapjes begonnen zich te vormen. In de 12e eeuw begonnen de mensen van deze gemeenschappen dijken en dammen te bouwen om zichzelf te beschermen tegen het water van de Amstel. Amsterdam dankt haar naam aan de dam die wie nu kennen als De Dam en gebouwd is in 1270.
De Amstel is een rivier, maar wat definieert een gracht nu precies? Het verschil tussen de twee is dat een gracht door mensen is gegraven en een rivier een natuurlijke stroom is. De grachten zijn gegraven om te gebruiken als transportwegen door Amsterdam. Koopwaar werd via de grachten van de haven naar de grachtenpanden vervoert – om daar vervolgens opgeslagen of verkocht te worden. Tegenwoordig worden de grachten vooral gebruikt voor pleziervaart, zoals op een open bootje genieten van de schaarse zonnestralen of om de stad te bewonderen op een rondvaartboot.
Tot het einde van de 16e eeuw bestond Amsterdam uit niet meer dan het gebied tussen Singel en de Kloveniersburgwal – nét één kilometer breed. Maar daar kwam snel verandering in toen het tot dan toe geheel Katholieke stadsbestuur werd afgezet en de nieuwe bestuurders plannen maakten om de stad uit te breiden, om zo de positie van de grootste handelsstad niet te verliezen.
De uitgraving van de Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht begon in 1613, tijdens de Gouden Eeuw. Een paar decennia later werden de grachten aangesloten op de Amstel en ook de Gouden Bocht is toen gebouwd. Tot op de dag van vandaag is dit nog steeds het meest prestigieuze stukje van de Herengracht.
In 2010 werd de grachtengordel, met de Singel, Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht als belangrijkste grachten, toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst. De grachtengordel voldeed aan drie criteria waarvan de mooiste (vinden wij dan, hè) was dat de jury vond dat de grachtengordel een meesterwerk is, dat is gemaakt door een geniale mens.
Bezienswaardigheden Amsterdamse grachten
Met haar rijke geschiedenis is er heel veel te zien langs de Amsterdamse grachten. Van de Westerkerk tot het Anne Frank Huis en heel veel bijzondere musea, je komt er allemaal langs wanneer je de grachten afloopt. Wij denken, persoonlijk, dat je de stad het beste vanaf het water kan verkennen. We willen je graag op een paar intrigerende plekken wijzen.
De Magere Brug Amsterdam
Op de Amstel (wat inderdaad een rivier is, en geen gracht, sorry!) ter hoogte van de Keizersgracht en de Prinsengracht vind je de de Magere Brug. Met de karakteristieke lampjes en het smalle pad, is dit echt een unieke brug in de stad. De Magere brug heeft haar naam gekregen door de breedte (vooral ’t gebrek daaraan) en de door de magere jaren waarin de brug werd opgeknapt. Wanneer je tijdens de schemering of zonsopkomst de brug bezoekt, kom je er achter waarom men de Magere Brug zo betoverend vindt.
15 bruggen
Mocht je geen genoeg kunnen krijgen van de bruggen, hebben wij nog iets voor je in petto. Wanneer je op de brug op het hoekje van de Herengracht en de Reguliersgracht staat, aan de oneven kant van de straat, kan je vijftien bruggen in één keer zien. Dit is écht een uniek uitzicht, dus haal je camera maar weer tevoorschijn! Of je maakt natuurlijk een ‘mental picture’ van deze bruggenpracht.
De Gouden Bocht
Dit is het stuk van de grachten waar de meest rijke kooplieden, staatsmannen, artiesten en bankiers vroeger woonden. En eigenlijk nog steeds wonen of kantoor houden. Het huis van de burgermeester van Amsterdam bijvoorbeeld, vind je op de hoek van de Herengracht en de Vijzelstraat. De grachtenpanden op dit stukje van de Herengracht zijn groter en breder dan die van de rest van de rest van de grachten. Dat is ook waarom alleen écht rijke lui zich deze huizen konden veroorloven. De grachtenpanden in de Gouden Bocht zijn gebouwd in een stijl die teruggrijpt op o.a. de tijd van de oude Grieken en hebben marmeren hallen en hoge gestucte plafonds. Het is zeker een keer het bekijken waard! Zowel van binnen als van buiten.
Grachtenhuis
Als je meer wil weten over het ontstaan van de Amsterdamse grachten, raden we je aan om Museum het Grachtenhuis op de Herengracht 386 te bezoeken. Je leert hier onder andere over de bloeitijd van Amsterdam tijdens de Gouden Eeuw en hoe de grachten en het omliggende gebied is uitgegroeid tot het monument dat het nu is.
